Het lied in de bijbel

Een beknopte studie over de rol van het lied in de bijbel

Het oudste lied.

De eerste keer waar een lied genoemd wordt is in Exodus, bij de spectaculaire redding uit Egypte werd er een spontaan en vreugdevol lied van verlossing ingezet:

Exodus 15:1-2
Toen zong Mozes, samen met de Israëlieten, dit lied ter ere van de HEER:
‘Ik wil zingen voor de HEER,
zijn macht en majesteit zijn groot!
Paarden en ruiters wierp hij in zee.
De HEER is mijn sterkte, hij is mijn beschermer,
de HEER kwam mij te hulp.
Hij is mijn God, hem wil ik eren,
de God van mijn vader, hem loof en prijs ik.

Dit lied is waarschijnlijk het oudste bewaard gebleven lied van de wereld.
Sinds dit moment heeft het lied een belangrijke plaats in de bijeenkomsten van de Israëlieten. In de bijbel zijn vele van deze liederen opgetekend. Het hoogtepunt vind je bij David, die als muzikant en liedschrijver een dienst van 24uurs lofprijzing een aanbidding instelde toen hij de ark van het verbond naar Jeruzalem gehaald had.

In de Psalmen vind je liederen van David en anderen. Wat daarin opvalt, is dat heel regelmatig de oproep klinkt om een lied voor God te zingen.

Psalmen 47:6 Zing voor God, zing een lied,
zing voor onze koning, zing hem een lied:

Psalmen 47:7 God is koning van heel de aarde.
Zing een feestelijk lied.

Psalmen 69:30 De naam van God wil ik loven met een lied,
zijn grootheid met een lofzang prijzen.

Waarom is zingen zo belangrijk?

- Woorden en muziek versterken elkaar, ze brengen hart en hoofd samen om met heel ons wezen onszelf te kunnen uiten.
-     Muziek vertolkt emoties. Dit kunnen alle soorten emoties zijn, van uitbundige vrolijkheid tot diepe wanhoop, zoals je deze ook in de Psalmen terugvindt. Er mag ruimte zijn voor deze diversiteit aan gevoelens.
-    Zingen kunnen we samen doen. Het brengt gemeenschapszin en eensgezindheid. Daarom moeten we ook zoeken naar de juiste mix van liederen zodat iedereen zich erbij betrokken voelt.
-     Zingen is in actie komen, het gaat verder dat het aanhoren, het is belijden met onze mond en het betrekt ons fysieke wezen erbij.
-    Een goed lied blijft hangen, het zet zich vast in onze ziel en beïnvloed ons denken en gevoel. Demente bejaarden weten vaak nog de liederen uit hun jeugd mee te zingen, zo diep liggen liederen in ons geheugen.

Dit laatste vind je terug in de opdracht die Mozes kreeg vlak voor zijn sterven;

Deutr 31:19 Daarom moet jij het volgende lied opschrijven en het de Israëlieten uit hun hoofd laten leren; ik zal het tegen hen laten getuigen.

‘Leen mij uw oor, hemel, nu ik ga spreken,
luister, aarde, naar wat ik zeggen zal.
Moge mijn onderricht neerdalen als regen,
mogen mijn woorden zijn als milde dauw,
als regen die de grond doordrenkt,
lenteregen die het groen in bloei zet.
Want de naam van de HEER roep ik uit:
de HEER is onze God, laat iedereen hem prijzen!

Dit hartstochtelijke en aangrijpende lied is een lied van God zelf,
Het vertelt Gods verhaal en vormt een blauwdruk waaruit we veel kunnen leren:

-    Wie en hoe is God; recht, volmaakt, zuiver, trouw, onze Vader en schepper.

-    Wie zijn wij mensen; ontrouw, snel geneigd naar het verkeerde, makkelijk vergetend wat God gedaan heeft.

-    Wat is Gods doel en plan; het laat Gods weg zien met zijn volk.

-    Hoe handelt God: het vertelt van zijn oordeel, maar ook van zijn ontferming over wie zich tot Hem keren.

Ik laat sterven, ik geef leven,
ik sla wonden en ik genees.
de schuld van zijn land en zijn volk wist hij uit.’ (Deutr. 32:39)

Larry Crabb schrijft in zijn boek ‘Mensen begrijpen’ over vier overeenkomsten tussen God en mensen. Dit zijn; evaluerend denkvermogen, emotionele ervaring, actief kunnen kiezen en een sterk verlangen hebben. Deze aspecten vind je terug in dit lied.
De kenmerken van dit lied komen terug in vele andere liederen in de bijbel, zoals in Jesaja 26, in de Psalmen en in de lofzangen van Maria en Zacharias uit Lukas 8. Er is hierover nog veel meer te zeggen, maar in de beperking van dit artikel probeer ik de grote lijnen te schetsen.

In het nieuwe testament.

Paulus was zich bewust van de kracht en de rol van het lied in de vroege gemeente. Hij schrijft in zijn brieven over:

Liederen om elkaar op te bouwen:

1 Corinthiërs 14:26 Wanneer u samenkomt draagt iedereen wel iets bij: een lied, een onderwijzing, een openbaring, een uiting in klanktaal of de uitleg daarvan. Laat alles tot opbouw van de gemeente zijn.

Liederen om de Heer te prijzen:

Efeziërs 5:19 en zing met elkaar psalmen, hymnen en liederen die de Geest u ingeeft. Zing en jubel met heel uw hart voor de Heer

Liederen die ons onderwijzen:

Colossenzen 3:16 Laat Christus’ woorden in al hun rijkdom in u wonen; onderricht en vermaan elkaar in alle wijsheid, zing met heel uw hart psalmen en hymnen voor God en liederen die de Geest u vol genade ingeeft.

Zoals we hier lezen wil de Heilige Geest ons ook nu blijven inspireren en liederen ingeven.

Een nieuw lied zingen.

In de Psalmen weerklinkt ook deze oproep om een nieuw lied te zingen:

Psalmen 33:3 Zing voor hem een nieuw lied,
speel en zing met overgave.

Psalmen 40:3 Hij gaf mij een nieuw lied in de mond,
een lofzang voor onze God.

Psalmen 96:1 Zing voor de HEER een nieuw lied,
zing voor de HEER, heel de aarde.

Psalmen 98:1 Een psalm.
Zing voor de HEER een nieuw lied:
wonderen heeft hij verricht.

Psalmen 144:9 Ik wil een nieuw lied voor u zingen, God,
voor u spelen op de tiensnarige harp,

Psalmen 149:1 Halleluja!
Zing voor de HEER een nieuw lied,
roem hem te midden van zijn getrouwen.

Een nieuw lied wijst in de bijbel naar Gods verlossingswerk, naar Gods plan dat Hij alle dingen nieuw zal maken.

Enerzijds herdenken we in liederen het verleden. De schepping, Gods reddende handelen met zijn volk, Zijn machtige daden en wonderen.

Sinds de komst van Jezus komt daar zijn vleeswording bij. God is mens geworden en heeft door het lijden heen ons redding gebracht.
Sinds Pinksteren mogen we ook weten en ervaren dat Hij door de Geest in ons komt wonen en Zijn werk door ons heen wil doen.

Een nieuw lied is ook uitzien naar de komende verlossing. Het herstel van de schepping die nu nog zucht en in barensnood is. De verwachting van een nieuwe hemel en een nieuwe aarde.

Het is het lied van het hemelse koninkrijk waar we nu al deel van mogen zijn, maar dat ook nog in volheid gaat komen.

Het is het lied van Gods verhaal in verleden, heden en toekomst dat doorklinkt tot in de eindtijd:

Openbaring 5:9 En ze zetten een nieuw lied in: ‘U verdient het om de boekrol te ontvangen en zijn zegels te verbreken. Want u bent geslacht en met uw bloed hebt u voor God mensen gekocht uit alle landen en volken, van elke stam en taal.

Het grote slotlied.

In het slot van de bijbel valt alles samen, het lied van Mozes blijkt ook het lied van het Lam te zijn. Gods verhaal en zijn verlossende werk is door Jezus, het volmaakte offerlam volbracht. Hij is de vervulling van de wet van Mozes en de profeten.

Openbaring 15:3 Ze zongen het lied van Gods dienaar Mozes en het lied van het lam:
‘Groot en wonderbaarlijk zijn uw werken, Heer, onze God, Almachtige,
rechtvaardig en betrouwbaar is uw bestuur, vorst van de volken.
Wie zou u, Heer, niet vereren, uw naam niet prijzen?
Want u alleen bent heilig.
Alle volken zullen komen en zich voor u neerbuigen,
want uw rechtvaardige daden zijn geopenbaard.’

Dit lied heeft niet letterlijk dezelfde woorden als het lied van Mozes, maar het vertelt dezelfde waarheid. Zo mogen we in nieuwe liederen steeds weer getuigen van deze waarheid, van Gods plan in verleden, heden en toekomst.

Een lied om te gedenken, een lied om ons hart te uiten, een lied om uit te zien naar wat gaat komen. Dit is wat de kerk door de eeuwen heen heeft gedaan. Dit is wat wij ook nu mogen blijven doen in oude en nieuwe vormen en stijlen, maar met dezelfde eeuwenoude waarheid. Het gaat om God en Zijn verhaal, Zijn plan met de wereld, waarvoor Hij ons uitnodigt om er deel van te zijn.