De drie R's van aanbidding

We hebben allemaal vast wel eens gehoord van de drie opvoedkundige R's; rust, reinheid en regelmaat. Misschien zijn het enigszins achterhaalde begrippen in deze tijd, maar eigenlijk weten we heel goed dat elk mens, jong of oud, in de basis toch duidelijk behoefte hier aan heeft om zich gelukkig te voelen en tot ontwikkeling te kunnen komen.
Ik heb drie andere R's als aanhaakpunt gekozen om in dit artikel een aantal gedachtes te verwoorden die van belang zijn als we willen groeien in aanbidding.
Deze drie R's van aanbidding staan voor Realiteit, Relevantie en Relatie.

Realiteit vormt de basis van onze aanbidding.

Toen het volk Israël op een spectaculaire wijze uit de slavernij van Egypte was bevrijd, kwamen ze tot een ontmoeting met God bij de berg Horeb. Dit was een ontzagwekkend gebeuren van rook en vuur dat hemelhoog oplaaide. God openbaarde zich in Zijn majesteit en heiligheid en sprak tot het volk en gaf het zo de tien geboden. Niemand van het volk zal de realiteit van deze gebeurtenissen en van Gods aanwezigheid hebben durven en kunnen ontkennen.
Toen na bijna 40 dagen Mozes nog steeds niet was teruggekeerd, eiste het volk van Aäron om een gouden kalf te maken, omdat ze een zichtbare en tastbare god wensten waar ze omheen konden dansen en voor wie ze zich konden buigen.
Hoe vaak vergaat het ons niet net zo? We hebben een geweldige ervaring van Gods handelen, spreken en aanwezigheid en een poos later zijn we dit al weer kwijt en zoeken we ons houvast in vaste vormen. Soms in de traditie of rituelen, soms in de liederen of muziek die het gevoel van de ervaring van destijds oproepen.
Geloof is echter een vast vertrouwen in Gods realiteit, die boven onze gevoelens en ervaringen uitgaat. Geloof is de zekerheid van wat we hopen en het bewijs van wat niet zichtbaar is; Gods betrokkenheid in ons leven, Zijn liefde, Zijn heiligheid en Zijn rechtvaardigheid. Dit is wat onze identiteit bepaalt en waaruit we ons leven vorm kunnen geven.

God is zich bewust van ons korte geheugen en van het gemak waarmee we ons door de dingen om ons heen laten beïnvloeden. Daarom wordt in de wetten van Mozes steeds benadrukt dat we deze moeten overdenken, ze op ons voorhoofd dragen, ze op de deurpost van ons huis schrijven, ze onze kinderen onderwijzen en inprenten.
Ik ben ervan overtuigd dat het God hierbij niet gaat om hoe goed we de regels kennen, maar om een diep begrip van wie Hij zelf is.

Hoe zorgen we dat we ons steeds bewust blijven van Gods realiteit?
Ik denk dat het antwoord net zo praktisch is zoals Mozes het ons aanreikt; maak het tot een dagelijks deel van je leven. De gedachte aan God als je 's morgens wakker wordt, een moment van stille tijd, een bijbelgedeelte of een stukje uit een bijbelsdagboek bij het ontbijt. Een vaste gewoonte van bijbel lezen bijvoorbeeld na de avondmaaltijd kan heel goed helpen, er zijn genoeg hulpmiddelen en creatieve materialen om dit voor ieder gezinslid levendig en boeiend te maken. Andere momenten zijn er als je onderweg bent in de auto of op de fiets, tijdens een wandeling of het moment vlak voor het slapen gaan. Een CD met muziek of een boek, een gesprek of een bijeenkomst, zelfs in ons drukke westerse leven zijn er genoeg mogelijkheden om ons even stil te zetten bij Gods werkelijkheid.

Een hoogtepunt hiervan mag de samenkomst zijn. Maar alleen vanuit een persoonlijk geloof en besef van Gods realiteit kunnen we dit op zondagochtend met elkaar beleven. Dan krijgen de woorden en liederen waarmee we de dienst invullen ook werkelijk de betekenis die ze hebben.
Heel praktisch betekent dit voor degene die hier leiding aan geven dat ze de gemeente bewust maken van Gods realiteit en aanwezigheid in ons midden.
Het gevaar van de standaard vormen en de al vaak gezongen liederen kan zijn dat de realiteit ervan aan ons voorbij gaat. Ik denk dat de psalmist ons daarom met regelmaat oproept: 'Zingt de Heer een nieuw lied'.
Er ligt voor ons allemaal een voortdurende uitdaging om met heel ons hart de Heer te zoeken en ons te richten op Zijn realiteit.

Relevantie bepaalt de vorm van onze aanbidding.

Wat is er mis om de Psalmen uit het liedboek onder orgelbegeleiding te zingen?
Natuurlijk helemaal niets, mits we dit vanuit ons hart en met onze gedachten werkelijk op God gericht doen. Vorm en de muziekstijl waarin we onze aanbidding voor God uiten wordt bepaald door de mensen die daar bij betrokken zijn. Dan bedoel ik niet alleen de muzikanten en zangers die vooraan staan. Ze drukken daarin wel een belangrijke stempel, omdat ze voorop gaan en een voorbeeld geven, maar het doel is om als gemeente samen op God gericht te zijn. Daarom moet zowel de muzikale omlijsting als de liederenkeuze recht doen en relevant zijn voor de gemeente zelf.
Dit is vaak een spanningsveld, vanuit mijn jaren ervaring als zangleider en het uitzoeken van de liederen weet ik dat je nooit altijd iedereen tevreden kunt houden.
Het blijft steeds weer zoeken naar de juiste balans tussen vertrouwde en nieuwe aansprekende liederen voor zowel de oudere als de jongere generatie.
Dit principe van relevantie helpt mij hierbij.

Naast het aansluiten van de liederenkeus en vorm bij de gemeente is de relevantie ten aanzien van Gods Woord en waarheid een tweede pijler. Zorgvuldigheid en toetsing hierin is een heel belangrijke zaak. Ik geloof dat ons beeld van God voor een zeer belangrijk deel beïnvloed wordt door de liederen die we over en tot Hem zingen.
Uit sommige liedbundels tekent zich een heel eenzijdig beeld af, daarom is het goed om te putten uit diverse bronnen en de waardevolle schatten uit oude liedbundels te koesteren en op frisse wijze toe te blijven passen.
Het is goed om nieuwe liederen kritisch te beoordelen of ze relevant zijn en een zuiver beeld geven van Gods heiligheid, Zijn liefde en Zijn rechtvaardigheid.

Daarnaast heeft de boodschap van het evangelie ook een horizontale dimensie, van onderlinge liefde, dienstbaarheid, hulp aan mensen in nood en laten schijnen van ons licht in deze wereld. Ik merk bij mijzelf en anderen dat muziek een snaar in ons hart kan raken die dieper gaat dan woorden, waardoor de waarheid en de liefde van God wortel kan schieten en vrucht mag voortbrengen die in ons handelen zichtbaar wordt.
Dit is het doel van onze aanbidding, dat God geëerd wordt door onze woorden en daden, naar Hem, maar ook naar elkaar en naar onze naaste in nood.

Ik hoop dat als we worstelen met verschillende meningen en smaken van muziek, we deze relevantie steeds weer de doorslag laten geven in de keuzes die we maken.

Relatie is de drijfveer van onze aanbidding.

Als ik bij mijn vrouw thuis kom met een bos bloemen, een stevige omhelzing of een vriendelijk compliment dan kan het zijn omdat ik daarvoor een tegenprestatie verwacht. Ik kan het ook doen vanuit oprechte gevoelens en het verlangen om die aan haar duidelijk te maken. Jonge kinderen ontdekken al heel snel dat een bepaald positief gedrag een voor hen gewenste reactie oplevert. Ook als we volwassen zijn blijven we ons hier heel goed bewust van.
Het volk Israël werd een grote welvaart en voorspoed beloofd als ze zich aan Gods wetten zouden houden. Je zou hier gemakkelijk een welvaartsevangelie uit kunnen distilleren, als we God aanbidden en dienen zal Hij ons zegenen. Maar wie Gods Woord aandachtig leest, ontdekt dat het Hem te doen is om een verbondsrelatie met ons. Zijn liefde roept ons tot een heilig leven, omdat Hij dit verlangt en omdat het voor ons het beste is. Hij zegent ons om tot zegen te zijn.
Hij heeft Zijn eigen Zoon voor ons als offer gegeven tot verzoening voor onze zonden en om onze relatie met Hem mogelijk te maken. Ons antwoord is onze aanbidding, niet als een Godsdienstig ritueel of om een tegenprestatie of goedkeuring te krijgen, maar uit liefde en overgave.

In de bijbel wordt onze relatie tot God vaak met een huwelijksrelatie vergeleken.
In het begin van een relatie zijn we verliefd en vol vuur en vlam. In een goed huwelijk leren we ontdekken dat je in een relatie moet blijven investeren in tijd en aandacht voor elkaar, in gesprek en positieve woorden, in de dingen die je voor de ander doet. Ook komen er momenten dat je door moeilijke zaken heen moet worstelen omdat je tegen je zwakke kanten en beperkingen aanloopt.
Zo gaat het ook als we in onze relatie met God willen groeien. We moeten hierin blijven investeren, door te lezen en te luisteren, in het uitspreken en het uitzingen, in het stil zijn en het in actie komen voor God.
Ik ben zo dankbaar voor de psalmen waarin zo vrij en open de ups en downs, de worstelingen en de vreugde van het geloof opgeschreven zijn.
In onze aanbidding (en kerkdiensten) hoort ook plaats zijn voor de pijn en het lijden van dit leven.
In aanbidding die gedreven wordt door een relatie van liefde en respect, is ruimte om helemaal te komen zoals je bent. De armen van God onze Vader staan wijd voor ons open om ons te ontvangen. Zelfs als we met vuile en gescheurde kleren komen, maar met een nederig en verbroken hart, wast Hij ons schoon en geeft Hij ons een lofgewaad van vreugde.
Het is Gods hart dat naar ons uit gaat, Hij verlangt naar onze toewijding, wij mogen in onze persoonlijke en gemeenschappelijke aanbidding deze liefde beantwoorden door Hem centraal te zetten.

Als je gedachten nog eens bij de drie R's bepaald worden, denk dan aan de realiteit van Gods aanwezigheid in ons leven, de relevantie van een passende en oprechte aanbidding en wees gedreven voor een ware en liefdevolle relatie met God onze Vader, door Jezus onze Heer, in de vurige kracht van de Heilige Geest.

door Filip Leenman, eerder uitgegeven op de cd 'Heilig is Uw naam'van New-Wine